गृहपृष्ठ

राष्ट्रिय वनस्पति उद्यानमा स्वागत छ ।

राष्ट्रिय वनस्पति उद्यान (रा.व.उ.) को स्थापना सन् १९६२ मा भएको थियो। यो नेपाल सरकार वन तथा वातावरण मन्त्रालय अन्तर्गत वनस्पति विभागको मातहतमा रहको छ। यो उत्कृष्ट वनस्पति उद्यानको परिदृश्य दुईजना बेलायती आर्किटेक्टहरु जियोफ्रे हर्कलट्स र टोनी सिलिङ्गद्वारा डिजाइन गरिएको थियो। यो उद्यान नेपालको प्रमुख वनस्पति संरक्षण, शिक्षा, अनुसन्धान, प्रदर्शन र मनोरञ्जन केन्द्रको रुपमा परिचित छ। यसले ८२ हेक्टर क्षेत्रलाई विभिन्न स्थलाकृतिसहित समेट्छ, जसमध्ये ४० हेक्टरलाई विभिन्न विषयगत उद्यान इकाइहरुमा रुपान्तरण गरिएको छ। यो एक प्राकृतिक सदाबहार वनले घेरिएको छ, जसमा चिलाउने, कटुस र उत्तिस प्रमुख रुख प्रजातिहरुमा रहेका छन्। यो काठमाडौं उपत्यकाको सबैभन्दा अग्लो चुचुरो (२७६५ मिटर) फुल्चोकी डाँडाको फेदमा अवस्थित छ र काठमाडौंबाट १६ किलोमिटर दक्षिणपूर्वमा ललितपुर जिल्लामा अवस्थित छ।

यो नेपालको सबैभन्दा पुरानो र ठूलो वनस्पति उद्यान हो। यो एक अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता प्राप्त वनस्पति उद्यान हो र सन् २०१५ देखि बोटानिक गार्डेन्स कन्जर्भेसन इन्टरनेशनल (BCGI) को सदस्य रहँदै आएको छ। प्राकृतिक वनस्पति परिदृश्यमा ३० विभिन्न विषयगत वाटिकाहरु छन् जस्तै आर्बोरेटम, जैविक विविधता शिक्षा वाटिका, उन्यूँ वाटिका, जापानी शैलीको वाटिका, नेपालेन्सिस-ऐतिहासिक वनस्पति वाटिका, जडिबुटि वाटिका, पाषाण वाटिका, विशेष वाटिका, वानस्पतिक पारिवारिक वाटिका, नेपाली शैलीको वाटिका, सङ्कटापन्न वनस्पति वाटिका, आदि। यस वनस्पति उद्यानमा एन्जियोस्पर्म्स, जिम्नोस्पर्म्स, टेरिडोफाइट्स र ब्रायोफाइट्स सहित ११५० भन्दा बढी वनस्पति प्रजातिहरू संरक्षित छन्। यस वनस्पति उद्यानले करिब १६० प्रजातिका औषधीजन्य वनस्पति, ५२ प्रजातिका सिउँडी र रसिला वनस्पति, ६५ प्रजातिका आरोही र ८० प्रजातिका सुनाखरी संरक्षण गरेको छ।

संरक्षण र अनुसन्धान गतिविधिहरू सञ्चालन गर्न, यो वनस्पति उद्यानमा चार फरक शाखाहरु छन् :- (१) जडिबुटि तथा सूचना शाखा, (२) संरक्षण तथा शिक्षा शाखा, (३) उद्यान विकास शाखा र (४) पुष्पविकास शाखा। यो उद्यानमा रहेको वनस्पति बिउ बैङ्कमा १७५ वनस्पति प्रजातिका बीउहरूको लगभग ३१५ एक्सेसनहरू संरक्षण गरिएको छ। यस उद्यानका प्रमुख अनुसन्धान गतिविधिहरूमा (१) स्थानीक, रैथाने , स्वदेशी र सङ्कटापन्न वनस्पतिहरुको संरक्षण र प्रवर्द्धन, (२) बीज बैंकमा बीज जर्मप्लाज्म संरक्षण मार्फत परस्थानीय वनस्पति संरक्षण रहेका छन्। लगभग ९३,000 विद्यार्थीहरू सहित ५८0,000 भन्दा बढी आगन्तुकहरू आर्थिक वर्ष २०७९/८० मा यस वनस्पति उद्यानको भ्रमण गरेका छन्। सामान्यतया, विद्यार्थीहरू यहाँ शैक्षिक भ्रमणमा आउने गर्दछन् र वनस्पति अनुसन्धानकर्ताहरू यहाँ जीवित वनस्पतिहरु अवलोकन र अध्ययन-अनुसन्धानका लागि आउने गर्दछन्। अन्य आगन्तुकहरू यहाँ मनोरञ्जन गर्न र सहरीया जीवनको कोलाहलबाट टाढा हरित वातावरणमा आराम गर्न आउँछन्। प्रकृति प्रेमीहरू यहाँ विभिन्न प्रजातिका चराहरू हेर्न र दृश्य/हरियालीको आनन्द लिन आउँछन् भने चलचित्रकर्मीहरू यहाँ भिडियो र चलचित्र छायाङ्कन गर्न आउँछन्।

थप पढ्नुहोस्